پیشینه گرامیداشت سنت نوروز در افغانستان

پیشینه گرامیداشت سنت نوروز در افغانستان

جشن نوروز یکی از آیین‌های کهن حوزه تمدنی فارسی‌زبانان است که از دوره‌های گذشته تاکنون در این مناطق گرامی داشته می‌شود.

در افغانستان، تاجیکستان و در مناطقی از شبه‌قاره هند از جشن نوروز مانند اعیاد دوران کهن این مناطق تجلیل می‌شود. آنگونه که در لغتنامه «دهخدا» ذکر شده است در دوره ساسانیان این جشن با گردش سال تغییر می‌کرد و جشن نوروز در آغاز بهار هر سال نبود بلکه مثل عید ماه رمضان و عید قربان در فصل‌های مختلف سال برگزار می‌شد.

در حدود سال ۳۹۲ قمری بود که جشن نوروز به اول حمل رسید و به فرمان «سلطان‌ملک شاه سلجوقی» ترتیب تقویم «جلالی» نهاده شد و بر اساس آن، جشن نوروز در آغاز بهار هر سال مقارن با تحویل آفتاب به برج «حمل» فروردین تثبیت شد.

مراسم جشن نوروز در افغانستان از روز اول ماه حمل آغاز می‌شود. آغاز مراسم جشن نوروز در افغانستان از شهر «مزار شریف» آغاز می‌شود و مردم از نقاط مختلف کشور از دیر باز تاکنون در آغاز فصل بهار خود را به شهر مزار شریف رسانده و در جوار بارگاه منسوب به مرقد امام علی (ع) جشن‌های نوروز را با بر افراشتن علم در کنار مرقد این امام همام آغاز می‌کنند.

همزمان با برافراشته شدن علم سخی در مزار شریف، ۲۱ گلوله توپ نیز به رسم احترام شلیک می‌شود. زیارتگاه روضه مزار شریف تا ۴۰ شبانه‌روز پذیرای زایران است و بخصوص در روزهای چهارشنبه و شب‌های جمعه، ازدحام جمعیت در داخل و اطراف حرم به بیشترین حد خود می‌رسد.باور عامیانه مردم افغانستان بر این است که امام علی(علیه السلام) در روز اول نوروز به خلافت رسیده است و لذا جشن‌های نوروز در این کشور با نام امام علی (ع) پیوند خورده است.

کابل از مناطق مهم دیگری است که زیارت سخی در آن انجام می‌شود و در آنجا نیز پرچم منسوب به مولا علی (ع) توسط علما، روحانیون و پهلوانان کابل در اولین روز حمل همزمان با تحویل سال نو برافراشته شده و تا چهل روز که علم بر افراشته است، مردم به زیارت سخی آمده و به نیایش و دعا می‌پردازند.

در شهر «هرات» نیز مردم این شهر در روز اول حمل به مساجد و تکایا می‌روند و آغاز سال نو را گرامی می‌دارند. مردمان این شهر آغاز سال نو را با دعای تحویل سال در مساجد آغاز می‌کنند و در هنگام تحویل سال با دعا و نیایش از خداوند می‌خواهند که سال نو را سال خوبی برای آنها قرار دهد.

زیارت مزار «سلطان میر عبدالله الواحد شهید»، نواده امام حسن مجتبی (ع) و بنا به برخی منابع، پدر حضرت عبدالعظیم حسنی، در جنوب شهر هرات، یکی از مهم‌ترین مناطقی است که در روز اول نوروز علم منسوب به امام علی(ع) در آنجا بر افراشته می‌شود و در هنگام دعای تحویل سال مردم ظرف‌هایی از آب را به زیارتگاه می‌آورند و بعد از پایان دعا، آن آب تبرک شده و دعا خوانده را به بیماران داده و از خداوند شفای بیمار خود را طلب می‌کنند.

در گذشته در افغانستان، جشن نوروز با نام‌هایی چون «جشن نوروز»، «عید جمشیدی» و یا «نوروز سلطانی» نامیده می‌شد و امروزه نیز با نام‌هایی چون «جشن نوروز»، «نوروز باستان»، «میله گل سرخ» و «عید نوروز» نامیده می‌شود.