چند روایت درباره ماه مبارک رمضان

چند روایت درباره ماه مبارک رمضان

آیت الله جوادی آملی:

چون در آستانه ماه مبارک رمضان هستیم و بحث‌ها هم به پایان رسید، چند تا روایت نورانی درباره ماه مبارک رمضان به عرض شما می‌رسد.

در بعضی از ادعیه و همچنین در بعضی از روایات، ماه مبارک رمضان به عنوان «رَأسُ السَّنَه» و به عنوان «غُرَّهُ الشُّهُور» نامیده شده است؛ لذا کسانی که در مسائل اخلاقی کار می‌کنند، سال عبادی‌شان را از ماه مبارک رمضان شروع می‌کنند. به هر حال هر کسی یک سالی برای خودش دارد، تجّار برابر آن تجارت‌ها و درآمدهایی که دارند، اگر درآمدشان مثلاً کشاورزی باشد پاییز را اول سال خود قرار می‌دهند و اگر درآمدهای صناعت و امثالهم باشد، واردات و صادران باشد، آن وقتی که واردات شروع می‌شود می‌شمارند و سال مالی‌شان شروع می‌شود؛ اما آنهایی که در مسائل اخلاقی تلاش و کوشش می‌کنند، در مسئله تهذیب نفس و حساب و بررسی عقاید و اخلاق و اعمال، اینها سال را از ماه مبارک رمضان شروع می‌کنند که از ماه مبارک رمضان سال قبل تا ماه مبارک رمضان سال بعد به کجا رسیده‌اند و ماه شعبان را آخر سال می‌دانند؛ لذا در شعبان خیلی تلاش و کوشش می‌کنند که بدهی‌هایشان را بدهند؛ یعنی بدهی‌های اخلاقی‌شان؛ نمازهای قضاشده، روزه‌های قضاشده، دیون اخلاقی که به عهده دارند، اینها همه را تسویه کنند، تا نه «حق الله» در ذمّه آنها باشد، نه «حق الناس».

برابر این روایات «فَمِمَّا رَوَیْنَاهُ فِی ذَلِکَ بِعِدَّهِ أَسَانِیدَ» با چند سند «إِلَی مَوْلَانَا الصَّادِقِ (ع) أَنَّهُ قَالَ: إِذَا سَلِمَ شَهْرُ رَمَضَانَ سَلِمَتِ السَّنَهُ وَ قَالَ رَأْسُ السَّنَهِ شَهْرُ رَمَضَان‏»؛ ما یک تعبیر عرفی داریم که تعبیر خوبی هم هست، می‌گوییم: «سالی که نکوست از بهارش پیداست». وقتی بهار باران فراوانی بیاید، معلوم می‌شود آن سال وضع کشاورزی خوب است، یک تعبیر خوبی است «سالی که نکوست از بهارش پیداست». وجود مبارک امام صادق (س) می‌فرماید: سال کسی نیکوست که ماه مبارک رمضان او نیکو باشد، فرمود: «إِذَا سَلِمَ شَهْرُ رَمَضَانَ سَلِمَتِ السَّنَه»؛ سالی که اوّلش ماه مبارک رمضان است اگر ماه مبارک رمضان سالم باشد، آن سال هم سال بابرکتی است: «إِذَا سَلِمَ شَهْرُ رَمَضَانَ سَلِمَتِ السَّنَه»؛ یعنی سالی که نکوست از بهارش پیداست. اگر ماه مبارک رمضان کسی خوب بود، خدا را شاکر باشد که آن سال موفق است، اگر ماه مبارک رمضان کسی ـ خدای ناکرده ـ خوب نبود، او باید نگران یازده ماه بعد باشد. چون «سالی که نکوست از بهارش پیداست». اگر اول سال؛ یعنی ماه مبارک رمضان انسان صحیحاً و سالماً و معتقداً و متخلّقاً وارد شد، آن یازده ماه هم تأمین است. بنابراین ماه مبارک رمضان را انسان باید به خوبی ادراک کند.

ما حالا چگونه ادراک بکنیم؟ از کجا بفهمیم که این اول سال ما خوب است یا نه؟ آن خطبه مبارک پیغمبر(ص) که ماه مبارک رمضان را وصف می‌کند، از آن معلوم  می‌شود که این سال نکوست؛ حالا اگر یک امامی، یک پیغمبری بفرماید به اینکه بهار امسال با برکت است، چون با تگرگ هست، با باران است، با فراوانی آب هست، وقتی چنین چیزی به ما بگوید معلوم می‌شود که آن سال، سال خوبی است. وقتی پیغمبر(ص) می‌فرماید که: «قَدْ أَقْبَلَ إِلَیْکُمْ شَهْرُ اللَّه‏»؛ْ با برکت و رحمت و عنایت؛ یعنی سالی که نکوست از بهارش پیداست؛ منتها حالا یک کسی خودش باید کشاورزی بکند. تمام توفیقات و وسائل خیر و رحمت و برکت را ذات اقدس الهی داده است، سالی که نکوست از بهارش پیداست، بهارش ماه مبارک رمضان است که فرمود: «قَدْ أَقْبَلَ إِلَیْکُمْ شَهْرُ اللَّهِ بِالْبَرَکَهِ وَ الرَّحْمَهِ وَ الْمَغْفِرَه»؛ پس این سال، سالی نکوست، دیگر ما هیچ تردیدی نداریم که سالی که در پیش داریم سال رحمت و برکت است. چکار بکنیم؟ در این خطبه آخرین روز ماه شعبان یا آخرین جمعه ماه شعبان حضرت فرمود: «قَدْ أَقْبَلَ إِلَیْکُمْ شَهْرُ اللَّه‏»؛ با برکت‌های فراوانی که هست و همه شما این خطبه‌ها را برای دیگران هم نقل کردید «قَدْ أَقْبَلَ إِلَیْکُمْ شَهْرُ اللَّه‏».