چهل حدیث از امام رضا علیه السلام

چهل حدیث از امام رضا علیه السلام

احادیثی از امام علی بن موسی الرضا علیه السلام درباره ایمان، خداشناسی، خودشناسی، کمک به مردم و…

۱. مؤمن ، مؤمن واقعی نیست ، مگر آن که سه خصلت در او باشد : سنتی از پروردگارش و سنتی از پیامبرش و سنتی از امامش . اما سنت پروردگارش ، پوشاندن راز خود است ، اما سنت پیغمبرش ، مدارا و نرم رفتاری با مردم است ، اما سنت امامش صبر کردن در زمان تنگدستی و پریشان حالی است
لا یکون المؤمن مؤمنا حتی تکون فیه ثلاث خصال ، سنه من ربه ، و سنه من نبیه ، و سنه من ولیه . فاما السنه من ربه فکتمان سره ، و اما السنه من نبیه فمداراه الناس ، و اما السنه من ولیه فالصبر فی البأساء و الضراء
اصول کافی ، ج ۳ ، ص (۳۳۹)

۲. پنهان کننده کار نیک ( پاداشش ) برابر هفتاد حسنه است و آشکار کننده کار بد سرافکنده است ، و پنهان کننده کار بد آمرزیده است
المستتر بالحسنه یعدل سبعین حسنه ، و المذیع بالسیئه مخذول ، و المستتر بالسیئه مغفور له
اصول کافی ، ج ۴ ، ص (۱۶۰)

۳. از اخلاق پیامبران ، نظافت و پاکیزگی است
من أخلاق الانبیاء التنظف
تحف العقول ، ص (۴۶۶)

۴. دوست هرکس عقل او ، و دشمنش جهل اوست
صدیق کل امرء عقله و عدوه جهله
تحف العقول ، ص (۴۶۷)

۵. عقل شخص مسلمان تمام نیست ، مگر این که ده خصلت را دارا باشد : از او امید خیر باشد ، از بدی او در امان باشند ، خیر اندک دیگری را بسیار شمارد ، خیر بسیار خود را اندک شمارد ، هرچه حاجت از او خواهند دلتنگ نشود ، در عمر خود از دانش طلبی خسته نشود ، فقر در راه خدایش از توانگری محبوبتر باشد ، خواری در راه خدایش از عزت با دشمنش محبوبتر باشد ، گمنامی را از پرنامی خواهانتر باشد . سپس فرمود : دهمی چیست و چیست دهمی ! به او گفته شد : چیست ؟ فرمود : احدی را ننگرد جز این که بگوید او از من بهتر و پرهیزگارتر است
لا یتم عقل امرء مسلم حتی تکون فیه عشر خصال ، الخیر منه مأمول ، و الشر منه مأمون ، یستکثر قلیل الخیر من غیره ، و یستقل کثیر الخیر من نفسه ، لا یسأم من طلب الحوائج الیه ، و لا یمل من طلب العلم طول دهره ، الفقر فی الله احب الیه من الغنی ، و الذل فی الله احب الیه من العز فی عدوه ، و الخمول أشهی الیه من الشهره . ثم قال ( علیه السلام) : العاشره و ما العاشره ! قیل له : ما هی ؟ قال ( علیه السلام) : لا یری أحدا الا قال : هو خیر منی و أتقی
تحف العقول ، ص (۴۶۷)

۶. ایمان یک درجه بالاتر از اسلام است ، و تقوا یک درجه بالاتر از ایمان است ، و به فرزند آدم چیزی بالاتر از یقین داده نشده است
إن الایمان افضل من الاسلام بدرجه ، و التقوی افضل من الایمان بدرجه ، و لم یعط بنو آدم افضل من الیقین
تحف العقول ، ص (۴۶۹)

۷. ایمان انجام واجبات و دوری از محرمات است ، ایمان عقیده به دل و اقرار به زبان و کردار با اعضاء تن است
و الایمان أداء الفرائض و اجتناب المحارم . و الایمان هو معرفه بالقلب و إقرار باللسان و عمل بالارکان
تحف العقول ، ص (۴۴۴)

۸. حضرت رضا ( علیه السلام ) همیشه به اصحاب خود می فرمود : بر شما باد به اسلحه پیامبران ، گفته شد : اسلحه پیامبران چیست ؟ فرمود : دعا
عن الرضا (علیه السلام ) أنه کان یقول لأصحابه : علیکم بسلاح الأنبیاء ، فقیل : و ما سلاح الأنبیاء ؟ قال : الدعاء
اصول کافی ، ج ۴ ، ص (۲۱۴)

۹. پیوند خویشاوندی را برقرار کنید گرچه با جرعه آبی باشد ، و بهترین پیوند خویشاوندی ، خودداری از آزار خویشاوندان است
صل رحمک و لو بشربه من ماء ، و افضل ما توصل به الرحم کف الأذی عنها
تحف العقول ، ص (۴۶۹)

۱۰. از نشانه های دین فهمی ، حلم و علم است ، و خاموشی دری از درهای حکمت است . خاموشی و سکوت ، دوستی آور و راهنمای هر کار خیری است
إن من علامات الفقه : الحلم و العلم ، و الصمت باب من ابواب الحکمه ، إن الصمت یکسب المحبه ، إنه دلیل علی کل خیر
تحف العقول ، ص (۴۶۹)

۱۱. زمانی بر مردم خواهد آمد که در آن عافیت ده جزء است ، که نه جزء آن در کناره گیری از مردم ، و یک جزء آن در خاموشی است
یأتی علی الناس زمان تکون العافیه فیه عشره اجزاء : تسعه منها فی اعتزال الناس و واحد فی الصمت
تحف العقول ، ص (۴۷۰)

۱۲. از امام رضا ( علیه السلام ) از حقیقت توکل سؤال شد . فرمود : این که جز خدا از کسی نترسی
سئل الرضا ( علیه السلام ) عن حد التوکل ، فقال ( ع ) : أن لا تخاف احدا الا الله
تحف العقول ، ص (۴۶۹)

۱۳. بخیل را آسایشی نیست ، و حسود را خوشی و لذتی نیست ، و زمامدار را وفایی نیست ، و دروغگو را مروت و مردانگی نیست
لیس لبخیل راحه ، و لا لحسود لذه ، و لا لملوک وفاء ، و لا لکذوب مروه
تحف العقول ، ص (۴۷۳)

۱۴. به خداوند خوشبین باش ، زیرا هرکه به خدا خوشبین باشد ، خدا با گمان خوش او همراه است ، و هرکه به رزق و روزی اندک خشنود باشد ، خداوند به کردار اندک او خشنود باشد ، و هرکه به اندک از روزی حلال خشنود باشد ، بارش سبک و خانواده اش در نعمت باشد و خداوند او را به درد دنیا و دوایش بینا سازد و او را از دنیا به سلامت به دار السلام بهشت رساند
أحسن الظن بالله ، فإن من حسن ظنه بالله کان عند ظنه ، و من رضی بالقلیل من الرزق قبل منه الیسیر من العمل ، و من رضی بالیسیر من الحلال خفت مؤونته و نعم أهله و بصره الله داء الدنیا و دواءها و اخرجه منها سالما الی دار السلام
تحف العقول ، ص (۴۷۲)

۱۵. ایمان چهار رکن است : توکل بر خدا ، رضا به قضای خدا ، تسلیم به امر خدا ، واگذاشتن کار به خدا
الایمان أربعه أرکان : التوکل علی الله ، و الرضا بقضاء الله ، و التسلیم لأمر الله ، و التفویض الی الله
تحف العقول ، ص (۴۶۹)

۱۶. از امام رضا درباره بهترین بندگان سؤال شد . فرمود : آنان هرگاه نیکی کنند خوشحال شوند ، و هرگاه بدی کنند آمرزش خواهند ، و هرگاه عطا شوند شکر گزارند ، و هرگاه بلا بینند صبر کنند ، و هرگاه خشم کنند . درگذرند
سئل ( علیه السلام) عن خیار العباد ، فقال : الذین اذا أحسنوا استبشروا ، و اذا اساءوا استغفروا ، و اذا أعطوا شکروا ، و اذا ابتلوا صبروا ، و اذا غضبوا عفوا
تحف العقول ، ص (۴۶۹)

۱۷. از حضرت امام رضا ( علیه السلام ) درباره خوشی دنیا سؤال شد . فرمود : وسعت منزل و زیادی دوستان
سئل الامام الرضا ( علیه السلام ) عن عیش الدنیا ، فقال : سعه المنزل و کثره المحبین
بحار الانوار ، ج ۷۶، ص (۱۵۲)

۱۸. هر کس اندوه و مشکلی را از مؤمنی برطرف نماید ، خداوند در روز قیامت اندوه را از قلبش برطرف سازد
من فرج عن مؤمن فرج الله عن قلبه یوم القیامه
اصول کافی ، ج ۳ ، ص (۲۶۸)

۱۹. بعد از انجام واجبات ، کاری بهتر از ایجاد خوشحالی برای مؤمن ، نزد خداوند بزرگ نیست
لیس شیء من الاعمال عند الله عزوجل بعد الفرائض افضل من إدخال السرور علی المؤمن
بحار الانوار ، ج ۷۸، ص (۳۴۷)

۲۰. به دیدن یکدیگر روید تا یکدیگر را دوست داشته باشید و دست یکدیگر را بفشارید و به هم خشم نگیرید
تزاوروا تحابوا و تصافحوا و لا تحاشموا
بحار الانوار ، ج ۷۸، ص (۳۴۷)

۲۱. بر شما باد راز پوشی در کارهاتان در امور دین و دنیا . روایت شده که ” افشاگری کفر است ” و روایت شده ” کسی که افشای اسرار می کند با قاتل شریک است ” و روایت شده که ” هرچه از دشمن پنهان می داری ، دوست تو هم بر آن آگاهی نیابد “
علیکم فی أمورکم بالکتمان فی أمور الدین و الدنیا ، فإنه روی ” أن الإذاعه کفر ” و روی ” المذیع و القاتل شریکان ” و روی ” ما تکتمه من عدوک فلا یقف علیه ولیک “
بحار الانوار ، ج ۷۸، ص (۳۴۷)

۲۲. هر کس به رزق و روزی کم از خدا راضی باشد ، خداوند از عمل کم او راضی باشد.
من رضی عن الله تعالی بالقلیل من الرزق رضی الله منه بالقلیل من العمل
بحار الانوار ، ج ۷۸، ص (۳۵۶)

۲۳. پنج چیز است که در هر کس نباشد امید چیزی از دنیا و آخرت به او نداشته باش : کسی که در نهادش اعتماد نبینی ، و کسی که در سرشتش کرم نیابی ، و کسی که در خلق و خوی اش استواری نبینی ، و کسی که در نفسش نجابت نیابی ، و کسی که از خدایش ترسناک نباشد.
خمس من لم تکن فیه فلا ترجوه لشیء من الدنیا و الَخره : من لم تعرف الوثاقه فی أرومته ، و الکرم فی طباعه ، و الرصانه فی خلقه ، و النبل فی نفسه ، و المخافه لربه
تحف العقول ، ص (۴۷۰)

۲۴. به راستی کسی که در پی افزایش رزق و روزی است تا با آن خانواده خود را اداره کند ، پاداشش از مجاهد در راه خدا بیشتر است
ان الذی یطلب من فضل یکف به عیاله أعظم أجرا من المجاهد فی سبیل الله
بحار الانوار ، ج ۷۸، ص (۳۳۹)

۲۵. مبادا اعمال نیک و تلاش در عبادت را به اتکای دوستی آل محمد ( علیهم السلام ) رها کنید ، و مبادا دوستی آل محمد (علیهم السلام ) و تسلیم برای آنان را به اتکای عبادت از دست بدهید ، زیرا هیچ کدام از این دو به تنهایی پذیرفته نمی شود
لا تدعوا العمل الصالح و الاجتهاد فی العباده اتکالا علی حب آل محمد ( علیهم السلام ) ، لا تدعوا حب آل محمد (علیهم السلام) و التسلیم لأمرهم اتکالا علی العباده ، فإنه لا یقبل أحدهما دون الَاخر
بحار الانوار ، ج ۷۸، ص (۳۴۷)

۲۶. عبادت پر روزه داشتن و نماز خواندن نیست ، و همانا عبادت پر اندیشه کردن در امر خداست
لیس العباده کثره الصیام و الصلاه ، و انما العباده کثره التفکر فی أمر الله
تحف العقول ، ص (۴۶۶)

۲۷. به آن حضرت گفته شد : چگونه صبح کردی ؟ فرمود : با عمر کاسته ، و کردار ثبت شده ، و مرگ بر گردن ما و دوزخ دنبال ما است ، و ندانیم با ما چه شود
قیل له : و کیف اصبحت ؟ قال ( ع ) : اصبحت بأجل منقوص ، و عمل محفوظ ، و الموت فی رقابنا ، و النار من ورائنا ، و لا ندری ما یفعل بنا
تحف العقول ، ص (۴۷۰)

۲۸. هیچ بنده به حقیقت کمال ایمان نرسد تا سه خصلتش باشد : بینایی در دین ، و اندازه داری در معیشت ، و صبر بر بلاها
لا یستکمل عبد حقیقه الایمان حتی تکون فیه خصال ثلاث : التفقه فی الدین ، و حسن التقدیر فی المعیشه ، و الصبر علی الرزایا
تحف العقول ، ص (۴۷۱)

۲۹. ریان از امام رضا علیه السلام پرسید : نظرتان راجع به قرآن چیست ؟ امام فرمود : قرآن سخن خداست ، فقط از قرآن هدایت بجویید و سراغ چیز دیگر نروید که گمراه می شوید
قال الریان للرضا ( ع ) : ما تقول فی القرآن ؟ فقال : کلام الله لا تتجاوزوه ، و لا تطلبوا الهدی فی غیره فتضلوا
بحار الانوار ، ج ۹۲، ص (۱۱۷)

۳۰. عبدالسلام هروی می گوید : از امام رضا ( ع ) شنیدم می فرمود : خدا رحمت کند کسی را که آرمان ما را زنده کند . گفتم : چگونه این کار را بکند ؟ فرمود : آموزشهای ما را یاد بگیرد و به مردم بیاموزد
قال عبدالسلام بن صالح الهروی : سمعت الرضا ( ع ) یقول : رحم الله عبدا احیی امرنا . قلت : و کیف یحیی امرکم ؟ قال : یتعلم علومنا و یعلمها الناس
وسائل الشیعه ، ج ۱۸، ص (۱۰۲)

۳۱. هرکس از خود حساب بکشد سود می برد و هرکس از خود غافل شود زیان می بیند ، و هرکس ( از آینده اش ) بیم داشته باشد به ایمنی دست می یابد ، و هرکس از حوادث دنیا عبرت بگیرد بینش پیدا می کند ، و هرکس بینش پیدا کند مسائل را می فهمد و هرکس مسائل را بفهمد عالم است
من حاسب نفسه ربح ، و من غفل عنها خسر ، و من خاف أمن ، و من اعتبر أبصر ، و من أبصر فهم ، و من فهم علم
بحار الانوار ، ج ۷۸، ص (۳۵۲)

۳۲. عجب درجاتی دارد : یکی این که کردار بد بنده در نظرش خوش جلوه کند و آن را خوب بداند و پندارد کار خوبی کرده . یکی این که بنده ای به خدا ایمان آورد و منت بر خدا نهد با این که خدا را به او منت است در این باره
العجب درجات : منها ان یزین للعبد سوء عمله فیراه حسنا فیعجبه و یحسب انه یحسن صنعا ، و منها أن یؤمن العبد بربه فیمن علی الله و لله المنه علیه فیه
تحف العقول ، ص (۴۶۸)

۳۳. خداوند سه چیز را به سه چیز دیگر مربوط کرده است و به طور جداگانه نمی پذیرد . نماز را با زکات ذکر کرده است ، هرکس نماز بخواند و زکات ندهد نمازش پذیرفته نیست . نیز شکر خود و شکر از والدین را با هم ذکر کرده است . از این رو هرکس از والدین خود قدردانی نکند از خدا قدردانی نکرده است . نیز در قرآن سفارش به تقوا و سفارش به ارحام در کنار هم آمده است . بنابراین اگر کسی به خویشاوندانش رسیدگی و احسان ننماید ، با تقوا محسوب نمی شود
إن الله عزوجل أمر بثلاثه مقرون بها ثلاثه اخری : امر بالصلاه و الزکاه ، فمن صلی و لم یزک لم یقبل منه صلاته ، و امر بالشکر له و للوالدین ، فمن لم یشکر والدیه لم یشکر الله ، و امر باتقاء الله و صله الرحم ، فمن لم یصل رحمه لم یتق الله عزوجل
عیون اخبار الرضا ، ج ۱ ، ص (۲۵۸)

۳۴. از حرص و حسادت بپرهیز که این دو ، امتهای گذشته را نابود کرد ، و بخیل نباش که هیچ مؤمن و آزاده ای به آفت بخل مبتلا نمی شود . بخل مغایر با ایمان است
ایاکم و الحرص و الحسد ، فإنها أهلکا الامم السالفه ، و ایاکم و البخل فإنها عاهه لا تکون فی حر و لا مؤمن ، إنها خلاف الإیمان
بحار الانوار ، ج ۷۸، ص (۳۴۶)

۳۵. صدقه بده هرچند کم باشد ، زیرا هر کار کوچکی که صادقانه برای خدا انجام شود بزرگ است
تصدق بالشیء و إن قل ، فان کل شیء یراد به الله ، و إن قل بعد ان تصدق النیه فیه عظیم
وسائل الشیعه ، ج ۱ ، ص (۸۷)

۳۶. توبه کار به منزله کسی است که گناهی نکرده است
التائب من الذنب کمن لا ذنب له
بحار الانوار ، ج ۶ ، ص (۲۱)

۳۷. بهترین تعقل خودشناسی است
افضل العقل معرفه الانسان نفسه
بحار الانوار ، ج ۷۸، ص (۳۵۲)

۳۸. به خدا خوش گمان باشید ، زیرا خدای عزوجل می فرماید : من نزد گمان بنده مؤمن خویشم ، اگر گمان او خوب است ، رفتار من خوب و اگر بد است ، رفتار من هم بد باشد
أحسن الظن بالله ، فإن الله عزوجل یقول : أنا عند ظن عبدی المؤمن بی ، إن خیرا فخیرا و إن شرا فشرا
اصول کافی ، ج ۳ ، ص (۱۱۶)

۳۹. گاهی ، مردی که سه سال از عمرش باقی مانده صله رحم می کند و خدا عمرش را ۳۰ سال قرار می دهد و خدا هرچه خواهد می کند
یکون الرجل یصل رحمه ، فیکون قد بقی من عمره ثلاث سنین فیصیرها الله ثلاثین سنه و یفعل الله ما یشاء
اصول کافی ، ج ۳ ، ص (۲۲۱)

۴۰. حریصانه به دنبال قضای حاجت حاجتمندان باشید ، هیچ عملی بعد از واجبات بالاتر از شاد کردن مسلمان نیست
احرصوا علی قضاء حوائج المؤمنین و إدخال السرور علیهم و دفع المکروه عنهم ، فإنه لیس شیء من الاعمال عندالله عزوجل بعد الفرائض افضل من إدخال السرور علی المؤمن
بحار الانوار ، ج ۷۸، ص (۳۴۷)