چهل حدیث عزاداری و محرم

چهل حدیث عزاداری و محرم

امام رضا علیه السّلام فرمودند: ‌

کان ابى اذا دخل شهر المحرم لا یرى ضاحکا و کانت الکابه تغلب علیه حتى یمضى منه عشره ایام، فاذا کان الیوم العاشر کان ذلک الیوم یوم مصیبته و حزنه و بکائه…؛

هر گاه ماه محرم فرا مى رسید، پدرم (موسى بن جعفر) دیگر خندان دیده نمى شد وغم و افسردگى بر او غلبه مى یافت تا آن که ده روز از محرم مى گذشت، روز دهم محرم که مى شد، آن روز، روز مصیبت و اندوه و گریه پدرم بود.

امالى صدوق، ص ۱۱۱

امام رضا علیه السّلام به دعبل فرمودند: 
یا دعبل! احب ان تنشدنى شعرا فان هذه الایام حزن کانت علینا اهل البیت؛ 
اى دعبل! دوست دارم که برایم شعرى بسرایى و بخوانى، چرا که این روزها (ایام عاشورا) روز اندوه و غمى است که بر ما خاندان رفته است. 
جامع احادیث الشیعه، ج ۱۲، ص۵۶۷

امام رضا علیه السّلام به ریان بن شبیب فرمودند: 
یا ابن شبیب! ان کنت باکیا لشى ء فابک للحسین بن على بن ابى طالب (علیه السّلام) فانه ذبح کما یذبح الکبش؛ 
اى پسر شبیب! اگر بر چیزى گریه مى کنى، بر حسین بن على بن ابى طالب (علیه السّلام) گریه کن، چرا که او را مانند گوسفند سر بریدند. 
بحارالانوار، ج ۴۴، ص ۲۸۶

امام رضا علیه السّلام به «ریان بن شبیب» فرمودند: 
ان سرک ان تکون معنا فى الدرجات العلى من الجنان فاحزن لحزننا و افرح لفرحنا؛ 
اگر تو را خوشحال مى کند که در درجات والاى بهشت با ما باشى، پس در اندوه ما غمگین باش و در شادى ما خوشحال باش. 
جامع احادیث الشیعه، ج ۱۲، ص۵۴۹

امام صادق علیه السّلام فرمودند: 
لکل شیى ء ثواب الا الدمعه فینا؛ 
هر چیزى پاداش و مزدى دارد، مگر اشکى که براى ما ریخته شود ـ که چیزى با آن برابرى نمى کند و مزد بى اندازه داردـ . 
جامع احادیث الشیعه، ج ۱۲، ص۵۴۸

امام صادق علیه السّلام فرمودند: 
من دمعت عینه فینا دمعه لدم سفک لنا او حق لنا نقصناه او عرض انتهک لنا او لأحد من شیعتنا بوأه الله تعالى بها فى الجنه حقبا؛ 
هر کس که چشمش در راه ما گریان شود، به خاطر خونى که از ما ریخته شده است، یا حقى که از ما گرفته اند، یا آبرویى که از ما یا یکى از شیعیان ما برده و هتک حرمت کرده اند، خداى متعال به همین سبب، او را در بهشت جاودان، براى ابد جاى مى دهد. 
امالى شیخ مفید، ص۱۷۵

امام صادق (علیه السّلام) به «مسمع» که از سوگواران و گریه کنندگان بر عزاى حسینى بود، فرمودند: 
…رحم الله دمعتک، اما انک من الذین یعدون من اهل الجزع لنا و الذین یفرحون لفرحنا و یحزنون لحزننا، اما انک سترى عند موتک حضور آبائى لک…؛ 
خدا، اشک تو را مورد رحمت قرار دهد. آگاه باش، تو از آنانى که از دلسوختگان ما به شمار مى آیند، و از آنانى که با شادى ما شاد مى شوند و با اندوه ما غمگین مى گردند. آگاه باش! تو هنگام مرگ، شاهد حضور پدرانم بر بالین خویش خواهى بود. 
وسائل الشیعه، ج ۱۰، ص۳۹۷

امام صادق علیه السّلام از فضیل پرسید: آیا دور هم مى نشینید و حدیث و سخن مى گویید؟ گفت: آرى، حضرت فرمودند: 
ان تلک المجالس احبها فأحیوا امرنا، فرحم الله من احیى امرنا؛ 
این گونه مجالس را دوست دارم، پس امر(امامت) ما را زنده بدارید. خداى رحمت کند کسى را که امر و راه ما را احیا کند. 
وسائل الشیعه، ج ۱۰، ص۳۹۲

امام صادق علیه السّلام فرمودند: 
لما مات ابراهیم بن رسول الله (صلی الله علیه و آله و سلم) حملت عین رسول الله بالدموع ثم قال النبى (صلی الله علیه و آله و سلم): تدمع العین و یحزن القلب و لا نقول ما یسخط الرب و انا بک یا ابراهیم لمحزونون؛ 
چون ابراهیم پسر رسول خدا از دنیا رفت، چشم پیامبر پر از اشک شد. سپس پیامبرفرمودند: چشم، اشکبار مى شود و دل غمگین مى ‌شود، ولى چیزى نمى گوییم که خدا را به خشم آورد، و ما در سوگ تو اى ابراهیم اندوهناک هستیم. 
بحارالانوار، ج ۲۲، ص۱۵۷

امام صادق علیه السّلام فرمودند: 
ما من احد قال فى الحسین شعرا فبکى و ابکى به الا اوجب الله له الجنه و غفر له؛ 
هیچ کس نیست که درباره حسین (علیه السّلام) شعرى بسراید و بگرید و با آن بگریاند مگر آن که خداوند، بهشت را بر او واجب مى کند و او را مى آمرزد. 
رجال شیخ طوسى، ص۲۸۹

امام صادق علیه السّلام فرمودند: 
من قال فینا بیت شعر بنى الله له بیتا فى الجنه؛ 
هر کس در راه ما و براى ما یک بیت شعر بسراید، خداوند براى او خانه اى در بهشت، بنا مى کند. 
وسائل الشیعه،ج ۱۰، ص۴۶۷

ابوهارون مکفوف مى گوید: خدمت امام صادق علیه السّلام رسیدم. امام به من فرمودند: 
انشدنى، فأنشدته فقال: لا، کما تنشدون و کما ترثیه عند قبره… ؛ 
«برایم شعر بخوان». پس برایش اشعارى خواندم. فرمودند: این طور نه، همان طور که (براى خودتان) شعر خوانى مى کنید و همان گونه که نزد قبر حضرت سید الشهداء مرثیه مى خوانى. 
بحارالانوار، ج ۴۴، ص۲۸۷

امام صادق علیه السّلام فرمودند: 
قال لى ابى: یا جعفر! اوقف لى من منالى کذا و کذا النوادب تندبنى عشر سنین بمنى ایام منى؛ 
پدرم امام باقر(علیه السّلام) به من فرمودند: اى جعفر! از مال خودم فلان مقدار وقف نوحه‌خوانان کن که به مدت ده سال در «منا» در ایام حج، بر من نوحه‌خوانى و سوگوارى کنند. 
بحارالانوار، ج ۴۶، ص۲۲۰

امام صادق علیه السّلام فرمودند: 
نیح على الحسین بن على سنه فى کل یوم و لیله و ثلاث سنین من الیوم الذى اصیب فیه؛ 
یک سال تمام، هر شب و روز بر حسین بن على (علیه السّلام) نوحه‌خوانى شد و سه سال، در روز شهادتش سوگوارى برپا گشت. 
بحارالانوار،ج ۷۹، ص۱۰۲

امام باقر علیه السّلام فرمودند: 
مر على بکربلا فى اثنین من اصحابه قال: فلما مر بها ترقرقت عیناه للبکاء ثم قال: هذا مناخ رکابهم و هذا ملقى رحالهم و هیهنا تهراق دماؤهم، طوبى لک من تربه علیک تهراق دماء الأحبه؛ 
امیرالمؤمنین (علیه السّلام) با دو تن از یارانش از «کربلا» گذر کردند، حضرت، هنگام عبور از آنجا، چشمهایش اشک‌آلود شد، سپس فرمودند: اینجا مرکب‌هایشان بر زمین مى خوابد، اینجا محل بار افکندنشان است و اینجا خون‌هایشان ریخته مى شود، خوشا به حال تو اى خاکى که خون دوستان بر روى تو ریخته مى شود! 
بحارالانوار، ج ۴۴، ص ۲۵۸

امام باقر علیه السّلام نسبت به کسانى که در روز عاشورا نمى توانند به زیارت امام حسین علیه السلام بروند، این گونه دستور عزادارى دادند و فرمودند: 
ثم لیندب الحسین و یبکیه و یأمر من فى داره بالبکاء علیه و یقیم فى داره مصیبته باظهار الجزع علیه و یتلاقون بالبکاء بعضهم بعضا فى البیوت و لیعز بعضهم بعضا بمصاب الحسین (علیه السّلام) ؛ 
بر (امام) حسین علیه السّلام ندبه و عزادارى و گریه کند و به اهل خانه خود دستور دهد که بر او بگریند و در خانه اش با اظهار گریه و ناله بر حسین علیه السّلام، مراسم عزادارى بر پا کند و یکدیگر را با گریه و تعزیت و تسلیت گویى در سوگ (امام) حسین علیه السّلام در خانه هایشان ملاقات کنند. 
کامل الزیارات، ص۱۷۵

امام سجاد علیه السّلام فرمودند: 
ایما مؤمن دمعت عیناه لقتل الحسین و من معه حتى یسیل على خدیه بوأه الله فى الجنه غرفا ؛ 
هر مؤمنى که چشمانش براى کشته‌شدن حسین بن على (علیه السّلام) و همراهانش اشکبار شود و اشک بر صورتش جارى شود، خداوند او را در غرفه هاى بهشتى جاى مى دهد. 
ینابیع المودّه، ص۴۲۹

امام حسین علیه السّلام فرمودند: 
من دمعت عیناه فینا قطره بوأه الله عز و جل الجنه؛ 
چشمان هر کس که در مصیبتهاى ما قطره اى اشک بریزد، خداوند او را در بهشت جاى مى دهد. 
احقاق الحق، ج ۵، ص۵۲۳

امام صادق علیه السّلام فرمودند: 
تزاوروا و تلاقوا و تذاکروا و احیوا امرنا 
به زیارت و دیدار یکدیگر بروید، با هم به سخن و مذاکره بنشینید و امر ما را (کنایه از حکومت و رهبرى) زنده کنید. 
بحارالانوار،ج۷۱،ص۳۵۲

پیامبر اکرم صلّی الله علیه و آله فرمودند: 
اِنَّ لِقَتْلِ الْحُسَیْنِ علیه السّلام حَرارَهً فى قُلُوبِ الْمُؤ منینَ لا تَبْرَدُ اَبَداً؛ 
براى شهادت حسین علیه السلام ، حرارت و گرمایى در دلهاى مؤ منان است که هرگز سرد و خاموش نمى شود. 
جامع احادیث الشیعه ، ج ۱۲، ص ۵۵۶

امام رضا علیه السّلام فرمودند: 
مَنْ کانَ یَوْمُ عاشورا یَوْمَ مُصیبَتِهِ وَ حُزْنِهِ وَ بُکائِهِ جَعَلَ اللّهُ عَزّوَجَلّ یَوْمَ القیامَهِ یَوْمَ فَرَحِهِ وَ سُرُورِهِ؛ 
هر کس که عاشورا، روز مصیبت و اندوه و گریه اش باشد، خداوند روز قیامت را براى او روزشادى و سرور قرار مى دهد. 
بحارالانوار، ج ۴۴، ص ۲۸۴

پیامبر اکرم صلّى اللّه علیه و آله فرمودند: 
یا فاطِمَهُ! کُلُّ عَیْنٍ باکِیَهٌ یَوْمَ الْقیامَهِ اِلاّ عَیْنٌ بَکَتْ عَلى مُصابِ الْحُسَینِ فَاِنِّها ضاحِکَهٌ مُسْتَبْشِرَهٌ بِنَعیمِ الْجَنّهِ؛ 
فاطمه جان !روز قیامت هر چشمى گریان است ؛ مگر چشمى که در مصیبت و عزاى حسین گریسته باشد،که آن چشم در قیامت خندان است و به نعمتهاى بهشتى مژده داده مى شود. 
بحارالانوار، ج ۴۴، ص ۲۹۳

امام صادق علیه السّلام فرمودند: 
اَلْحَمْدُ لِلّهِ الَّذى جَعَلَ فىِ النّاسِ مَنْ یَفِدُ اِلَیْنا وَ یَمْدَحُنا وَ یَرْثى لَنا؛ 
خدا را سپاس که در میان مردم ، کسانى را قرار داد که به سوى ما مى آیند و بر ما وارد مى شوند و ما را مدح و مرثیه مى گویند. 
وسائل الشیعه، ج۱۰، ص۴۶۹

امام رضا علیه السّلام به ریّان بن شبیب فرمودند: 
یَا بْنَ شَبیبٍ! اِنْ بَکَیْتَ عَلَى الحُسَینِ علیه السّلام حَتّى تَصیرَ دُمُوعُکَ عَلى خَدَّیْکَ غَفَرَ اللّهُ لَکَ کُلَّ ذَنْبٍ اَذْنَبْتَهُ صَغیرا کانَ اَوْ کَبیراً قَلیلا کانَ اَوْ کثیراً ؛ 
اى پسرشبیب! اگر بر حسین علیه السّلام آن قدر گریه کنى که اشگهایت بر چهره ات جارى شود، خداوند همه گناهانت را که مرتکب شده اى مى آمرزد؛ کوچک باشد یا بزرگ، کم باشد یا زیاد. 
امالى صدوق ، ص ۱۱۲

امام رضا علیه السّلام فرمودند: 
فَعَلى مِثْلِ الْحُسَینِ فَلْیَبْکِ الْباکُونَ فَاِنَّ البُکاءَ عَلَیهِ یَحُطُّ الذُّنُوبَ الْعِظامَ ؛ 
گریه کنندگان باید بر کسى همچون حسین علیه السّلام گریه کنند، چرا که گریستن براى او، گناهان بزرگ را فرو مى ریزد. 
بحارالأنوار، ج۴۴، ص ۲۸۴.

امام رضا علیه السّلام فرمودند: 
مَنْ جَلَسَ مَجْلِساً یُحْیى فیهِ اَمْرُنا لَمْ یَمُتْ قَلْبُهُ یَوْمَ تَمُوتُ الْقُلُوبُ ؛ 
هر کس در مجلسى بنشیند که در آن ، امر (و خطّ و مرام ما) احیا مى شود، دلش در روزى که دلها مى میرند، نمى میرد. 
بحارالانوار، ج ۴۴، ص ۲۷۸

امام صادق علیه السّلام فرمودند: 
اَرْبَعَهُ الا فِ مَلَکٍ عِنْدَ قَبْرِ الْحُسَیْنِ علیه السّلام شُعْثٌ غُبْرٌیَبْکُونَهُ اِلى یَوْمِ القِیامَهِ ؛ 
چهار هزار فرشته نزد قبر سیدالشهدا علیه السّلام ژولیده و غبارآلود، تا روز قیامت بر آن حضرت مى گریند. 
کامل الزیارات ، ص ۱۱۹

امام صادق علیه السّلام فرمودند: 
نَفَسُ الْمَهْمُومِ لِظُلْمِنا تَسْبیحٌ وَ هَمُّهُ لَنا عِبادَهٌ وَ کِتْمانُ سِرّنا جِهادٌ فى سَبیلِ اللّهِ. ثَمَّ قالَ اَبُو عَبدِاللّهِ علیه السّلام : یَجِبُ اَنْ یُکْتَبَ هذا الْحَدیثُ بِالذَّهَبِ ؛ 
نَفَس کسى که بخاطر مظلومیّت ما اندوهگین شود، تسبیح است و اندوهش براى ما، عبادت است و پوشاندن راز ما جهاد در راه خداست . سپس امام صادق علیه السّلام افزودند: این حدیث را باید با طلا نوشت. 
امالى شیخ مفید، ص ۳۳۸

امام صادق علیه السّلام فرمودند: 
اِنَّ النَّبىَّ لَمّا جائَتْهُ وَفاهُ جَعْفَرِ بنِ اَبى طالبٍ وَ زَیْدِ بنِ حارِثَهَ کانَ اَذا دَخَلَ بَیْتَهُ کَثُرَ بُکائُهُ عَلَیْهِما جِدّاً وَ یَقولُ: کانا یُحَدِّثانى وَ یُؤ انِسانى فَذَهَبا جَمیعاً ؛ 
وقتى خبر شهادت جعفر بن ابى طالب و زید بن حارثه به پیامبر خدا رسید، از آن پس هرگاه وارد خانه مى شدند، بر آن دو شهید به شدّت مى گریستند و مى فرمودند: آن دو شهید، با من هم سخن و همدم و انیس بودند، و هر دو رفتند. 
من لایحضره الفقیه ، ج ۱، ص ۱۷۷

امام صادق علیه السّلام فرمودند: 
کُلُّ الْجَزَعِ وَ الْبُکاءِ مَکْرُوهٌ سِوَى الْجَزَعُ وَ الْبُکاءُ عَلَى الحُسَینِ علیه السّلام ؛ 
هر نالیدن و گریه اى مکروه است ، مگر ناله و گریه بر حسین (علیه السّلام). 
بحارالانوار، ج ۴۵، ص ۳۱۳

امام صادق علیه السّلام فرمودند: 
یا زُرارَهُ! اِنَّ السَّماءَ بَکَتْ عَلَى الْحُسَیْنِ اَرْبَعینَ صَباحاً ؛ 
اى زراره ! آسمان چهل روز، در سوگ حسین بن على علیه السّلام گریه کرد. 
جامع احادیث الشیعه ، ج ۱۲، ص ۵۵۲

امام باقر علیه السّلام پس از شنیدن سروده‌هاى (کمیت) درباره اهل بیت علیهم السلام، گریست و سپس فرمودند: 
ما مِنْ رَجُلٍ ذکَرَنا اَوْ ذُکِرْنا عِنْدَهُ یَخْرُجُ مِنْ عَیْنَیْهِ ماءٌ ولَوْ مِثْلَ جَناحِ الْبَعوضَهِ اِلاّ بَنَى اللّهُ لَهُ بَیْتاً فى الْجَنَّهِ وَ جَعَلَ ذلِکَ الدَّمْعَ حِجاباً بَیْنَهُ وَ بَیْنَ النّارِ ؛ 
هیچ کس نیست که ما را یاد کند، یا نزد او از ما یاد شود و از چشمانش هر چند به اندازه بال پشه اى اشک آید، مگر آنکه خداوند برایش در بهشت ، خانه اى بنا کند و آن اشک را حجاب میان او و آتش دوزخ قرار دهد. 
الغدیر، ج۲، ص۲۰۲

امام سجاد علیه السّلام فرمودند: 
اِنّى لَمْ اَذْکُرْ مَصْرَعَ بَنى فاطِمَهَ اِلاّ خَنَقَتْنى لِذلِکَ عَبْرَهٌ ؛ 
من هرگز شهادتِ فرزندان فاطمه (علیها السّلام) را به یاد نیاوردم، مگر آن که بخاطر آن، چشمانم اشکبار گشت . 
بحارالانوار، ج ۴۶، ص ۱۰۹

امام حسین علیه السّلام فرمودند: 
اَنا قَتیلُ الْعَبْرَهِ لا یَذْکُرُنى مؤ مِنٌ اِلاّ بَکى؛ 
من کُشته اشکم . هیچ مؤ منى مرا یاد نمى کند مگر آنکه (بخاطر مصیبتهایم ) گریه مى کند. 
بحارالانوار، ج ۴۴، ص ۲۷۹

امام على علیه السّلام فرمودند: 
اِنَّ اللّهَ … اِخْتارَ لَنا شیعَهً یَنْصُرُونَنا وَ یَفْرَحُونَ بِفَرَحِنا وَ یَحْزَنُونَ لِحُزْنِنا ؛ 
خداوند براى ما، شیعیان و پیروانى برگزیده است که ما را یارى مى کنند، با خوشحالى ما خوشحال مى شوند ودر اندوه و غم ما، محزون مى گردند. 
غررالحکم ، ج ۱، ص ۲۳۵

امام رضا علیه السّلام فرمودند: 
یا دِعبِلُ! اِرْثِ الحُسَیْنَعلیه السّلام فَاَنْتَ ناصِرُنا وَ مادِحُنا ما دُمْتَ حَیّاً فَلا تُقصِرْ عَنْ نَصْرِنا مَا اسْتَطَعْتَ ؛ 
اى دعبل ! براى حسین بن على علیه السّلام مرثیه بگو، تو تا زنده اى ، یاور و ستایشگر مایى، پس تا مى توانى ، از یارى ما کوتاهى مکن . 
جامع الاحادیث، ج۱۲، ص۵۶۷

امام صادق علیه السّلام فرمودند: 
مَنْ ذُکِرْنا عِنْدَهُ فَفاضَتْ عَیْناهُ حَرَّمَ اللّهُ وَجْهَهُ عَلَى النّارِ ؛ 
نزد هر کس که از ما (و مظلومیت ما) یاد شود و چشمانش پر از اشک گردد،خداوند چهره اش را بر آتش دوزخ حرام مى کند. 
بحارالانوار، ج ۴۴، ص ۲۸۵

امام صادق علیه السّلام فرمودند: 
بَکى عَلىُّ بْنُ الحُسَینِ علیه السّلام عِشْرینَ سَنَهً وَ ما وُضِعَ بَیْنَ یَدَیْهِ طَعامٌ اِلاّبَکى؛ 
امام زین العابدین علیه السّلام بیست ساله (به یاد عاشورا) گریستند و هرگز طعامى پیش روى او نمى گذاشتند مگر اینکه گریه مى کردند. 
بحارالانوار، ج ۴۶، ص ۱۰۸

امام صادق علیه السّلام فرمودند: 
ما مِنْ عَیْنٍ بَکَتْ لَنا اِلاّ نُعِّمَتْ بَالنَّظَرِ اِلَى الْکَوْثَرِ وَ سُقِیَتْ مِنْهُ ؛ 
هیچ چشمى نیست که براى ما بگرید، مگر اینکه برخوردار از نعمتِ نگاه به (کوثر) مى شود و از آن سیرابش مى کنند. 
جامع احادیث الشیعه ، ج ۱۲، ص ۵۵۴