اخلاق مهدوی;مراقبه های زمینه سازان ظهور

 

در آستانه ظهور، مسئولیت بسیار سنگین فعالان و منتظران امام عصر عجل الله تعالی فرجه الشریف، مراقبت از خویش است؛ تا با هجوم فساد و ناهنجاری ها در جامعه، مبارزه کنند و خود را هم از تیررس دشمن بزرگ که هوای نفس و وسواس خناس، شیطان رجیم است ـ دور نگه دارند. به همین خاطر، ائمه اطهار علی برای دوستداران امام عصر عجل الله تعالی فرجه الشریف و منتظران حقیقی ایشان در عصر غیبت، نصایح و راه کارهایی بیان کرده اند که به اختصار برخی از آنها را به نگارش در می آوریم.

 ۱- ایمان و تقوای الهی

از آن جایی که شیعیان، منسوبین به ائمه اطهار علی هستند ـ به خصوص، منتظران که دل باخته امام خویش هستند ـ کاری نمی کنند که حضرت، پیش خدا شرمنده شود. هر چند صاحب الامر علیه السلام را نمی بینند، ولی خواسته او را می دانند و در جلب رضایتش می کوشند. اعتقاد به وجود امامی حیّ و زنده، تأثیر عمیق و سازنده ای در شخصیت یک مسلمان دارد؛ به گونه ای که همیشه در صدد است که گوش به فرمان آن حضرت باشد و اعمال و رفتارش را با آنچه که شایسته آن حضرت است، تطبیق دهد و افتخار اطاعت و رضایت خاطر او را برای خود کسب نماید. لذا گوش و دل به فرمایشات امام داده و با نگاه به روایات، آنچه او می طلبد انجام می دهد.

امام صادق علیه السلام در این باره فرموده است: «من سرّه ان یکون من اصحاب القائم فلینتظر وَ لیَعمَل بالورع و محاسنِ الاخلاق و هو منتظر».^۱ در این حدیث، امام صادق علیه السلام از جمله اوصاف یاران امام مهدی عجل الله تعالی فرجه الشریف را پرهیزکاری و تقوای الهی دانسته و خُلق نیکو را سفارش کرده است. همان طور که روایت دیگری، پرهیزکاری را از دین امامان خوانده^۲ و در نامه ای که خود امام عصر عجل الله تعالی فرجه الشریف به مرحوم شیخ مفید نوشته اند، سفارش به تقوای الهی کرده اند. همان وجود مقدس و نورانی در روایت دیگری به شیعیان و علاقه مندان خویش می فرماید: «فلیعمل کُلُّ امرئ منکم یَضرَبُ به من محبّتنا و لیَتَجَنَّب ما یُدینه مِن کرَاهتِنا و سَخَطِنا، فَاِنّ اَمرَنا بغتَهٌ، فَجأهٌ حینَ لا تَنفَعُهُ توبهٌ و لایُنجیهٍ مِن عقابِنا نَدَمٌ علی حَوبَهٍ؛^۳ پس هر یک از شما باید آنچه را که موجب دوستی ما می شود، پیشه خود سازد و از هر آنچه موجب خشم و ناخشنودی ما می گردد، دوری گزیند؛ زیرا امر ما به یکباره و ناگهانی فرا می رسد و در آن زمان، توجه و بازگشت برای کسی سودی ندارد و پشیمانی از گناه، کسی را از کیفر ما نجات نمی بخشد».

در طول تاریخ نیز آنچه که بر انبیای الهی و معصومین علیهم السلام، سخت و گران می آمد، فقدان معنویت در جامعه بود. متأسفانه پاکی، پاکدامنی، صداقت و درستکاری، تعاون و همکاری، گذشت و ایثار، احسان و نیکوکاری جای خود را به هواپرستی و شهوت رانی، دروغ و دغل بازی، خودمحوری و موقعیت جویی، خیانت و جنایت، زیاده خواهی و افزون طلبی داده است و همین هم باعث دوری شیعیان از امام خویش شده؛ تا جایی که حتی حضرت مهدی عجل الله تعالی فرجه الشریف می فرماید: «هیچ چیز، ما را از شیعیان جدا نکرده است مگر آنچه از کارهای ایشان که به ما می رسد؛ اعمالی که خوشایند ما نیست و از شیعیان، انتظار نداریم.»^۴

امام زمان عجل الله تعالی فرجه الشریف نیز به دنبال زنده کردن همین حقیقت معنوی؛ یعنی ایمان و تقوای الهی است که بنا به فرموده قرآن شریف هر جامعه ای که آن را داشته باشد، خداوند برکت های آسمانی و زمین را بر آن جامعه می گشاید: «و لو انّ اهل القُری آمنوا و اتقوا لفتحنا علیهم برکات من السماء و الارض».^۵ امام عصر عجل الله تعالی فرجه الشریف نیز انسان ها را دعوت به ایمان می کند؛ چرا که امام باقر علیه السلام می فرماید: «اذا قام القائم عرض الایمان علی کل ناصب فإن دخل فیه بحقیقه و الاّ ضرب عنقه؛^۶ هنگامی که قائم، قیام کند، ایمان را بر هر ناصبی (دشمن اهل بیت علی ) عرضه می کند، اگر به راستی آن را بپذیرد، از او می گذرد و گرنه گردنش را می زند».

بنابراین با توجه به اهمیت موضوع، باید تا قبل از ظهور امام، خود را مسلّح به سلاح ایمان و تقوای الهی بکنیم تا بتوانیم از این اوضاع نابسامان اخلاقی روزگار، رهایی یافته و سالم بمانیم.

۲- امر به معروف و نهی از منکر

از جمله مسائل اجتماعی که خداوند در قرآن، اهمیت فراوانی برای آن قائل شده و قوام اجتماع را نیز به آن دانسته، امر به معروف و نهی از منکر می باشد، که از اهم واجبات شمرده شده است. قرآن می فرماید:« و َلتَکُن مِنکُم اُمَّهً یَدعُونَ اِلَی الخَیرِ و یَأمرون بالمعروف و یَنهَونَ عن المنکر و اولئک هم المفلحون؛^۷ باید از میان شما، کسانی باشند که دعوت به نیکی و امر به معروف و نهی از منکر کنند و آنها همان رستگارانند».

مولای متقیان امیرالمؤمنین علی علیه السلام در نهج البلاغه می فرماید: «تمام اعمال و کارها، حتی جهاد در راه خدا، در برابر امر به معروف و نهی از منکر مانند قطره ای در مقابل یک دریای بزرگ و پهناور است». ^۸

دایره امر به معروف و نهی از منکر آن قدر گسترده است که تمام زوایای زندگی فردی و اجتماعی مسلمین را در بر می گیرد و محور اصلی آن، ترویج خوبی ها و ممانعت از زشتی ها در جامعه است. اهمیت این فریضه از آن جهت است که تغییر در رفتار اجتماع و گرایش مردم به اعمال نیک، پیش نیاز ضروری انقلابِ جهانیِ مصلح بشریت است؛ زیرا ظهور مهدی عجل الله تعالی فرجه الشریف نیازمند جامعه ای است که آماده پذیرش اخلاقیات و اعتقادات الهی است.

امام باقر علیه السلام می فرماید: «امر به معروف و نهی از منکر، راه پیامبران و روش صالحان و فریضه بزرگی است که به سبب آن، فرایض بر پا، راهها امن، کسب ها حلال، مظالم (به صاحبانش) باز گردانده، زمین آباد و حق از دشمنان گرفته می شود و امر (حکومت اسلامی) تحکیم می یابد».^۹

به همین علت از جمله کارهای فرهنگی حضرت امام عصر عجل الله تعالی فرجه الشریف، زنده کردن امر به معروف و نهی از منکر است:«المهدی و اصحابه…. یأمرون بالمعروف و ینهون عن المنکر».^۱۰

در حقیقت، نهی از منکر ـ که یکی از شاخصه های حکومت الهی است ـ تنها به زبان انجام نخواهد شد؛ بلکه در عمل نیز باید با منکرات و زشتی ها مقابله شود؛ تا در جامعه، جایی برای فساد و رذایل اخلاقی نماند و محیط زندگی از زشتی ها پاک گردد. در دعای ندبه نیز نسبت به امام زمان عجل الله تعالی فرجه الشریف عرض می کنیم: «اینَ طامِسُ آثارَ الزّیغِ وَ الاَهواءِ، اَینَ قاطِعُ حَبائِلِ الکِذبِ و الاِفتِراءِ؛^۱۱ کجاست آن کسی که ریسمان های دروغ و افتراء را ریشه کن کند؟»

۳- صبر وتحمل در مقابل مشکلات

قرآن شریف، راه رستگاری را پایداری و استقامت در برابر مشکلات و هوس های دنیوی دانسته و می فرماید: «یا أیّها الذین ءَامنوا اصبُروا و صابروا وَ رابطوا و اتّقوا اللهَ لعلّکم تفلحون».^۱۲

امام باقر علیه السلام درباره تفسیر این آیه فرموده است: « اصبروا علی اداءِ الفرائض و صابروا عَدُوّکم و رابطوا اِمامَکم(المنتظَر)؛^۱۳ بر انجام واجبات الهی صبر کنید و در برابر دشمنان پایداری کنید و مراقب امامتان (که به انتظارش هستید) باشید». و در روایت دیگری فرموده اند: «و یرابط الذین آمَنوا و یصبرونَ و یصابرون حتی یحکمُ اللهُ و هو خیر الحاکمین؛^۱۴ آنان که اهل ایمانند، مراقب بوده و صبر می کنند و یکدیگر را به بردباری سفارش می نمایند تا زمانی که خداوند حکم فرماید و او، بهترین حاکمان است».

با توجه به اینکه سنت و سیره ائمه معصومین علیهم السلام، صبر و تحمل در مقابل مشکلات و ناهنجاری ها بوده و حتی در مقابل حکومت غاصب و نامشروع زمانه خویش صبر می کردند و گاهی تقیه در پیش می گرفتند. برای آماده سازی زمینه ظهور حضرت حجت عجل الله تعالی فرجه الشریف نیز سفارش نموده اند که: «مِن دین الائمه الورع….. و انتظار الفرج بالصبر؛ ^۱۵ از دین امامان، پرهیزگاری… و انتظار فرج با صبر و شکیبایی است». لذا رمز موفقیت اخلاقی در عصر ظهور، تقوا، پرهیزگاری، صبر و تحملی است که ائمه طاهرین علیهم السلام ما را به آن سفارش نموده اند.

ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ

 ۱. غیبت نعمانی، ص ۲۰۰.

۲. مِن دین الائمه الورع…، بحار الانوار، ص ۵، ج۱۲۲.

۳. بحار الانوار ج ۵۳، ۱۷۶.

۴. همان، ص ۱۷۷.

۵. اعراف /۹۶.

۶. بشاره الاسلام ص ۲۳۹ و ۲۶۱.

۷. آل عمران /۱۰۴.

۸. نهج البلاغه حکمت / ۳۷۴ .

۹. بحار الانوار، ج ۵۱، ص ۴۷.

۱۰. تاویل الآت، ص۳۳۹.

۱۱. مفاتیح الجنان، دعای ندبه.

۱۲. آل عمران / ۲۰۰ .

۱۳. غیبت نعمانی ص۱۹۹.

۱۴. همان.

۱۵. بحار الانوار، ج ۵، ص ۱۲۲.