مقصود از «امر نو» در حکومت مهدوی چیست؟

مقصود از «امر نو» در حکومت مهدوی چیست؟

حجت الاسلام خدامراد سلیمیان، کارشناس مهدویت و عضو هیئت علمی پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی در کانال تلگرامی خود یادداشتی را با عنوان «حکومت جهانی حضرت مهدی علیه السلام، تبلور همه ظرفیت های دین و دینداری» منتشر کرده است که در ذیل می خوانید:
شکی نیست که نخستین گام در راه آموزش همگانی در حکومت جهانی موعود، ترویج آموزه‌های وحی و قرآن است. روایت‌های فراوانی در دست است که نشان می‌دهد یکی از کارهای پایه‌ای در عصر ظهور و به ویژه در حکومت عدل مهدوی، اهتمام به آموزش قرآن به شکل درست آن است و افراد فراوانی در این راه پیش‌گام خواهند شد. امیرمؤمنان علی علیه ‌السلام در این باره می‌فرمایند: «گویا می‌بینم شیعیان ما در مسجد کوفه خیمه‌ها زده‌اند و قرآن را همان‌گونه که نازل شده به مردم می‌آموزند.» و نیز فرمودند: «گویی غیرعرب‌ها را می‌بینم که خیمه‌های شان در مسجد کوفه است و قرآن را همان‌گونه که نازل شده به مردم می‌آموزند.»
امام صادق علیه‌السلام نیز فرمودند: «گویی شیعیان علی را می‌بینم که مثانی (قرآن) به دست گرفته و آن را به مردم می‌آموزند.» با این سخنان و چندین برابر آن، تردیدی نمی‌ماند که پایه دین در آن دوران بر رفتار به آموزه‌های قرآن استوار است. البته در کنار روایات یادشده از برخی روایت ‏ها نیز این انگاره به دست می‌آید که آن حضرت(عج)، آیین و روش جدیدی خواهد آورد. و این پرسش پیش می‏ آید که با توجه به این‌که قرآن کریم کتاب جاودان الهی و اسلام آیین ابدی است، چگونه امام مهدی علیه‌السلام آیینی نو و کتابی تازه برای بشریت به ارمغان می‏ آورد؟درباره «کتاب جدید» و «امر جدید» روایاتی وارد شده است، که نمونه‌هایی از آن‌ها را مورد دقت قرار می‌دهیم:

۱. از امام صادق علیه‌السلام نقل شده است که درباره ظهور حضرت مهدی عجل‌الله‌فرجه و نشانه‌های آن فرمودند: «به خدا سوگند! مثل این است که به او می‌نگرم که میان «رکن» و «مقام» بر اساس دستورات نوین، با مردم بیعت می‌کند… .»
 ۲. همچنین، امام صادق علیه‌السلام فرمودند: «آنگاه، که مهدی عجل‌الله‌فرجه به پا خیزد، امرجدیدی می‌آورد؛ همان گونه که رسول خدا صلی الله علیه و آله و سلم در آغاز اسلام، به آیین جدیدی فراخواند.»
 ۳. امام صادق علیه‌السلام همچنین، درباره قیام و روش کار حضرت مهدی عجل‌الله‌فرجه فرمودند: «آن حضرت «امر نو» و کتاب نو و سنّت نو و داوری نویی برپا می‌کند.»‌در پاسخ باید گفت تردیدی نیست حضرت مهدی علیه ‌السلام تحکیم‌بخش دین اسلام و گسترنده قانون قرآن در سراسر گیتی است؛ پس ناگزیر باید اسلام و آموزه‌های قرآن را به گروه‌های بشری عرضه کند و مردمان را به پذیرش و باور اصول و فروع آن فرا خواند. آیین نو و کتاب جدید (دستور العمل) و برنامه و راه و روش تازه و دیگر تعبیرهایی از این دست که در احادیث رسیده، برای تبیین مسائلی است:
 ۱. در گذر زمان بنا به سبب‌هایی احکام و آموزه‌های فراوانی از مجموعه فرهنگ اسلام، تبیین نشده یا هماهنگ با سطح فرهنگ و فکر انسان‌ها نبوده است یا زمینه عملی آن‌ها وجود نداشته است. بازگویی چنین معارف و مسائلی، بی‏گمان برای جامعه اسلامی ناشناخته خواهد بود. چون امام مهدی علیه‌السلام این آموزه‌ها را از ظاهر و باطن قرآن کریم به دست آورده و به مردم می‏آموزد، برای آنان تازگی دارد و آیین نو و کتاب نو انگاشته می‏شود.
 ۲. آموزه‌ها و احکامی از قرآن کریم و اسلام فراموش شده و از یادها رفته است؛ به گونه‏ای که در جامعه اسلامی ناآشنا و برای مسلمانان ناشناخته است. طرح این مسائل نیز کتاب و آیین نو پنداشته می‏شود.
 ۳. اصول و احکام فراوانی دست‌خوش تحریف و دگرگونی شده است و امام علیه ‌السلام آن‌ها را ـ چنان که در اسلام راستین بوده است ـ دیگرباره مطرح می‏سازد و تحریف و انحراف‏های روی داده را روشن می‏کند و مفهوم حکم یا جایگاه آن را مشخص می‏سازد. این، با طرز تلقی و برداشت عمومی مردم و برخی از علما سازگاری ندارد؛ از این رو برنامه نو و راه و روش تازه به شمار می‌آید. بنابراین بیشترین مسائلی را که امام بدان توجه خواهد کرد و برای جامعه اسلامی تازه و نو جلوه می‏کند و ناشناخته و ناآشنا می‏ نماید، مسائل مربوط به عدالت اجتماعی و امور مالی و معیشتی است؛ یعنی، موضوعی که انسان سخت به آن نیازمند بوده و بدان نرسیده است. همین امر نیز مشکل نابسامانی اصلی زندگی بشر امروز را تشکیل می‏دهد و اجرای آن (برقراری عدل و دادگری در سراسر گیتی) از اقدام‏های اصلی امام مهدی علیه‌السلام خواهد بود. برای نمونه امام موعود علیه‌ السلام به موضوع مساوات اسلامی شکل قانونی و الزامی می‏دهد؛ چنان که اسحاق‌ بن عمّار می‏گوید: نزد امام صادق علیه ‌السلام بودم. آن حضرت از تساوی مردم با یکدیگر و حقی که هر کس بر دیگران دارد، سخن گفت. من سخت در شگفت شدم. فرمود: این، هنگام رستاخیز قائم ما است که در آن روزگار، واجب همگانی است که به یکدیگر وسایل رسانند و نیرو بخشند.
با الهام از این روایت و برخی روایات دیگر، به دست می آید سازوکار اقتصادی در عصر ظهور تفاوت‌های اساسی با زندگی امروزین دارد و از مراکزی چون بانک‌ها، بیمه ها و بورس که با شگردهای فراوان ثروت مردم را برای سود بیشتر خود، گرد می‌آورند، خبری نخواهد بود. اگرچه امروزه بخش جدایی‌ناپذیر زندگی شده‌اند و به‌ناگزیر برخی نیازها را نیز رفع می‌کنند. بی‌گمان پدیدآمدن این سازوکارهای اقتصادی به سبب دورشدن انسان‌ها از آموزه‌های الهی و بی‌اعتمادی آنها به یکدیگر است که اگر همگان در رفع نیازهای هم شتاب می‌کردند، فرض چنین مراکزی نیز دور از ذهن می‌نماید چه رسد به وجود آنها. این موضوع، در بسیاری دیگر از آموزه‌های اسلامی آمده است؛ ولی به نام احادیث اخلاقی کنار گذاشته شده و در فقه مطرح نگشته و در برنامه‏های الزامی حکومت‏ها و اجتماعات اسلامی به صورت اصل و قانون تثبیت نشده است! روشن است که چون این آموزه‌ها عملی شود، به صورت احکامی نو جلوه می‏کند و… امام مهدی علیه‌السلام از طواف مستحب با وجود کثرت طواف واجب، منع می‏کند، مساجد و معابد مجلل و تزیین‌ یافته شهرها و آبادی‏ها را خراب می‏کند و همه زواید و تشریفات و کاشی‏کاری‏ها و گنبدها و گلدسته‏ها و زیورهای آن‌ها را می‏پیراید و بودجه آن‌ها را برای رفاه حال انسان‏ها صرف می‏کند. مساجد و معابد را ساده و بی‏آرایش و بی‏آلایش می‏سازد و… امام مهدی علیه ‌السلام سود در مبادلات بازرگانی و داد و ستدها را برمی‏دارد و مردمان را مأمور می‏کند که هر کس به صورت خدمتگزاری نسبت به جامعه کار کند و در برابر کالای عرضه شده سودی نگیرد. و خود نیازهای خود را همین سان از دیگران تأمین می ‏کند. (محمد حکیمی، عصر زندگی، ص۱۷۵ ـ ۱۷۹. (با تصرف))
امام مهدی علیه ‌السلام بر بیشتر تفسیر و تأویل‏ هایی که در قرآن کریم و احادیث پیامبر اکرم صلی ‌الله ‌علیه ‌وآله و امامان معصوم علیهم ‌السلام صورت گرفته است، خط بطلان می‏ کشد و آراء و اندیشه‏ ها را پیرو قرآن می‏ سازد و در چارچوب ‏های قرآنی می ‏آورد. و بدین سان امام، مسائل و معارف و احکام جدیدی را مطرح می‏کند که برای مردم ناشناخته است و آن‌ها را آیین جدید و کتاب تازه می‏انگارند و گه‏گاه با امام بر سر این مسائل درگیر نیز می‏شوند، و در این صورت جنگ با خودی و جامعه اسلامی رخ می‏دهد. فرازهایی از دعای ندبه از این چگونگی، پرده برداشته، می‏گوید:کجا است آن کسی که برای تجدید و زنده‌کردن فرایض و سنن -آیین اسلام که محو و فراموش شده( ذخیره شده است؟ کجا است آن کسی که برای برگرداندن )حقایق( ملّت و شریعت ) دین مقدّس اسلام- برگزیده شده است؟ کجا است آن‌که برای زنده‌کردن کتاب آسمانی قرآن و حدودش مورد امید و آرزوست؟ کجا است زنده‌کننده نشانه‏ های دین و اهل آن؟…. بنابراین، اساس‌نامه و منشور حکومت جهانی مهدوی چیزی جز کتاب و سنت پیام‌آور وحی صلی‌الله ‌علیه ‌وآله در شکل اصیل و درست نخواهد بود.
از آن‌جا که مهدی موعود عجل‌الله‌فرجه وارث علوم نبوی و عامل به دستورات پدران بزرگوار خود است، بدعت‌ها و سنت‌ها را به خوبی می‌شناسد. پیش از هر چیز بدعت‌ها را از دامن فرهنگ و اندیشه اسلامی می‌زداید و سنت‌هایی که متروک و مهجور مانده‌اند احیا و اجرا می‌کند. امام باقر علیه‌السلام در این باره فرموده است: «هنگامی که قائم عجل‌الله ‌فرجه به پا خیزد بدعت‌ها را نابود می‌سازد و سنت‌ها را بر پا می‌دارد».