بدعت‌ها و مدعیان

خداوند متعال، انبیای الهی و بعد از آنان، امامان را به عنوان حجت، راهنما و دعوت کنندگانِ مردم به سوی حق تعالی، فرستاده است؛ اما همواره گرو هی بر اثر غفلت، جهل و عناد، از مسیر توحید منحرف شده، به دام شیادان و منحرفان افتاده اند.

در دوران ائمه علیهم السلام هم بحث بدعت ها و خرافات، دامنگیر مسلمانان بود و اهل بیت علیهم السلام هم همواره بر اساس قرآن و سنت پیامبر اکرم صلی الله و علیه و آله و سلم، با این بدعت ها مبارزه و روشن گری می کردند.

در عصر حاضر هم با توجه به خلاء های معنوی و نیازِ مردم به معنویت و مهدویت، عده ای به جای اینکه مردم را به سوی خدا دعوت کنند، به سوی اشخاص سوق می دهند؛ یا با دادن دستوراتی که بر خلاف تعالیم اسلام و شرع است، آنان را به سوی اموری دعوت می کنند که انسان ها را از اخلاق، خرد و خردورزی جدا می سازد.

بدعت چیست؟

بدعت در لغت، به معنای عمل بی سابقه و نو است و در اصطلاح، هر نوع تصرف در دین را گویند؛ به عبارت دیگر بدعت یعنی: دستورات دینی را با توجه به شرایط خود کم و یا زیاد کردن و در نهایت این دخل و تصرف را جزو دین معرفی کردن و به خدا و پیامبر علیهم السلام و اهل بیت علیهم السلام نسبت دادن؛ یعنی چیزی را که ریشه در شریعت و دین ندارد، به دین اضافه شود. چنین عملی در شریعت نبوی ممنوع و بدعت گذار هم ملعون شمرده شده است، چنانکه پیامبر اسلام علیهم السلام می فرماید:

«هر کس بدعتی گذارد و یا به بدعت گذار امکاناتی بدهد، به لعنت خدا و ملائکه و تمام مردم گرفتار می گردد.»[۱]

خاستگاه های بدعت

هر چند این عمل تحریم شده است، ولی باز کم نیستند کسانی که بدعت گذاری می کنند و جمع کثیری را به انحراف می کشانند. پرسش این است که چرا این افراد با دین مردم بازی می کنند و جامعه را به انحراف می کشانند؟

۱. عدم نگاه جامع به دین

در جامعه ای که مردم به دین توجه دارند باید مطالب دینی را با معرفت و بصیرت لازم و بر اساس مبناهای عقلی و نظری بیان کرد و دین را، نه در بخشی از زندگی افراد، بلکه در تمام شئونات زندگی آنان لحاظ کرد. مسائل دینی باید در تمام مراحل زندگی کاربردی باشد و انسان بفهمد که دین در تمام امور برای او برنامه دارد. دین باید با محوریت قرآن و عترت، روح حاکم بر جامعه و زندگی باشد، نه بخشی از جامعه و زندگی.

۲. عدم تبیین و روشنگری مناسب از مطالب دینی توسط عالمان دینی

عالمان و دانشمندان، وظیفه دارند که مطالب را بر اساس مخاطبان، به خوبی تبیین کنند و میدان دار مسائل دینی باشند و شبهات دینی را رصد کنند و پاسخ بگویند. اگر عالمان دینی فعال نباشند، نادانان مطالب را با بدعت و خرافه می آمیزند و جریان سازی می کنند. پیامبر اسلام علیهم السلام می فرماید: «وقتی در میان امت من بدعت آشکار شد، دانشمندان و عالمان باید علم خود را آشکار سازند، اگر آشکار نسازند لعنت خدا بر آنها باد».[۲]

مقام معظم رهبری می فرمایند: «در کنار ترویج و تبلیغ معارف اصیل دینی و اسلام ناب، باید با خرافات مبارزه کرد. کسانی دارند روز به روز خرافات جدیدی را وارد جامعه ما می کنند. مبارزه با خرافات را باید جدی بگیرید، این روش علمای ما بوده…».[۳]

۳. دخالت افراد غیر متخصص در مطالب دینی و فاصله گرفتن کارشناسان مذهبی از مخاطب

امروزه، اگر در امور دینی، به افراد غیر متخصص اجازه فعالیت داده شود و عرصه برای آنان باز باشد، با جلسات و امکانات متعدد، مسیر اصلی دین را به انحراف می کشانند، تصویر دین را وارونه می کنند و دستاویز دشمنان اسلام می گردند؛ مانند عوامل تولید مستند «ظهور بسیار نزدیک است» که با تعیین زمان ظهور و تطبیق دادن علایم ظهور، جامعه مهدوی را گمراه کرده بودند. عده ای نیز با ادعای ارتباط با امام زمان عجل الله تعالی فرجه الشریف، در پی بخششِ گناهان افراد (!) و دادن دستورات سیر و سلوکی، ضمن انحراف افراد، روز به روز بر ادعای خود می افزایند. سید عبدالرضا غرابات یکی از این افراد است که به بهانه ارتقای معنویت از سال ۷۴ فعالیت های خود را آغاز کرد و در سال ۷۸ ادعا کرد که شعیب بن صالح است، سپس مدعی شد سید یمانی است، بعد هم ادعای امام زمانی کرد و هر چیز حلال را حرام و حرام را حلال اعلام کرد، تا اینکه در سال ۸۲ ادعای خدایی هم کرد!

اگر افراد متخصص در عرفان و معنویت، مطالب معنوی و سیر سلوک را به گونه ای طراحی و بر اساس مبنا ها بیان می کردند و مطالب مرتبط با مهدویت و ظهور امام زمان عجل الله تعالی فرجه الشریف، توسط کارشناسان بیان می شد، عرصه برای این شیادان باز نمی شد و کار به جایی نمی رسید که عده ای جریان مدیریت امام زمانی را مطرح کنند و استکبار هم در تحلیل های خود جریان مهدویت و ولایت فقیه را مورد حمله خود قرار دهد.

۴. عدم درک عمیق دین

گروهی با بزرگ نمایی برخی انحرافات و بدعت هایی که عده ای عوام آن را مسلّم گرفته اند، آن را به اصل دین مربوط می دانند. مثلا عده ای از روی جهل و عدم توجه به مبانی دین و یا از روی عوام فریبی و هوا و هوس، جلساتی را برگزار می کنند که جای بسی تأمل و شگفتی است؛ مثلا برگزاری نماز جمعه و جماعت به امامت امام زمان عجل الله تعالی فرجه الشریف و یا اضافه کردن نام امام زمان عجل الله تعالی فرجه الشریف در اذان. از آن سو عده ای هم مثل وهابیان همین بدعت ها را به عنوان یک اصل اعتقادی، تحلیل می کنند و به کل مسلمانان و شیعیان اتهام می زنند.

۵. خیال پردازی و داستان سرایی های بی اساس

گروهی با اهداف شخصی و مادی و یا برای زدن ریشه دین، با توهم و خیال پردازی، داستان هایی از ملاقات با امام زمان عجل الله تعالی فرجه الشریف مطرح می کنند و از شخصیت هایی نام می برند که حتی وجود خارجی هم نداشته و اگر هم دارند، ادعایی نداشته اند.

اینان برای اینکه خودشان را بالا ببرند آن افراد را تا حد عارف، فیلسوف و به نوعی یک انسان آسمانی مطرح می کنند و داستان هایی از آنها بیان می کنند که جای تأمل جدی دارد. گروهی هم با بیان مطالبی نظیر افسانه جزیره خضرا که وجود خارجی ندارد، سعی در بیان مطالبی دارند که خارج از مبانی مهدویت است و یا با خواب و خیال، مکانی را مقدس معرفی می کنند تا مردم به آنجا اقبال کنند.

به هر حال باید بدانیم اگر جلوی این بدعت گذاری ها گرفته نشود، روز به روز انحراف ها بیشتر خواهد شد.

چند یادآوری

۱. دین باید با محوریت قرآن و عترت، روح حاکم بر جامعه و زندگی منتظران باشد.

۲. انسان منتظر نباید دست از کسب معرفت و بصیرت بردارد و باید رابطه خود را با عالمان دینی و متخصصان مهدویت جدی بگیرد و سعی در ارتقای معرفت خود و جامعه داشته باشد.

۳. انسان منتظر باید در جاهلیت مدرنِ علم سالاری، جای خود را به خدا سالاری بدهد و غایت او باید خدا محوری باشد.

۴. انسان منتظر باید مراقب باشد تا مبادا از روی جهل و غفلت، بدعتی در دین ایجاد کند و یا از بدعت گزاری حمایت کرده و باعث گمراهی دیگران شود، پیامبر اسلام صلی الله و علیه و آله و سلم می فرماید: «کسی که بازوی باز بدعت گذار را بپذیرد به ویران ساختن دین خود کمک کرده است».[۴]

۵. انسانِ منتظر نباید هر چیزی که مغایر مبانی دینی و فاقد دلیل است بپذیرد و اگر در موردی تردید داشت، باید از اهل فن و عالمِ دینی بپرسد.n

—————————————-

*. معاونت تبلیغ مرکز تخصصی مهدویت.

[۱]. وسائل الشیعه، حر عاملی، ج ۲۹، ص ۲۸؛ سنن ابی داوود، ج ۲، ص ۳۷۵.

[۲]. بحارالانوار، ج ۲۷، ص ۶۵.

[۳]. سخنرانی در جمع روحانیان استان سمنان (۱۷/۸/۱۳۸۵).

[۴]. سفینه البحار، ج ۱، ص ۶۳.